Во Варшава  во просториите на Волскиот центар за култура викендов се формира Здружението за промоција на македонска култура во Полска (Stowarzyszenia Kultury Macedońskiej w Polsce).

На настанот беа презентирани краткорочните и долгорочните цели како и структурата на самото здружение од страна на претседателот на здружението Горан Шутиновски. Со поздравен говор пред присутните се обрати и в.д. амбасадорот на Македонија во Полска, Илија Псалтиров. Беа прикажани и два краткометражни филмови, „Долу од рајот“ во режија на Саша Станишиќ и „Ќе му се јавам на татко ти“ во режија на Леонид Ристов.

Со музичка точка настапи ансамблот за песни и танци при Економскиот универзитет во Варшава со изведба во живо на неколку полски народни песни, а посебно за оваа пригода, и на големо воодушевување на присутните, ансабмлот ја изведе македонската песна „Македонско девојче“, испеана на македонски јазик, напишана и компонирана од македонската музичка легенда Јонче Христовски. Во изложбениот простор на културниот центар имаше и поставка на авторски урбани фотографии од Скопје и Варшава на Даниел Анастасов, потпретседател на здружението, како и изложени македонски орнаменти од приватните колекции на некои од членовите на здружението.

Изложено беше и достапно на продажба двотомното издание „Македонија 1 и 2“ според Јозеф Обрембски“ во редакција на Ана Ангелкин, Јоана Рексас и Илија Упалевски од Институтот за етнологија во Варшава. Здружението за промоција на македонска култура во Полска е непрофитна невладина организација, чија примарна мисија е да ги обедини Македонците кои живеат во Полска, да гради пријателски полско-македонски односи, да ја промовира македонската култура, уметност, јазик и да ги доближи до сите оние кои сакаат да ја запознаат Македонија.

Извор: Мкд

Пишува: МИЛА СТАМЕНОВА БУРНС

Говорот на омраза, како тема, последен пат предизвика посериозно медиумско внимание во септември 2023, со објавата на Извештајот за земјава од Европската комисија против расизам и нетолеранција (ЕКРИ) при Советот на Европа, особено заради загриженоста за меѓуетничккиот говор на омраза.[i] Но, само два месеци подоцна, оваа тема не беше посебно актуелизирана по објавата на овогодинешниот Извештај за напредок на Северна Македонија на Европската Комисија, ниту од страна на медиумите, ниту од страна на експертите.[ii]

Сепак, изразот „говор на омраза“ се среќава 13 пати во извештајот на ЕК за напредок на земјава за 2023 година. Изразот „дело/а од омраза“ се среќава 8 пати, 5 пати заедно со „говор на омраза“. Слично, и во Извештајот од 2022 година, изразот „говор на омраза“ се споменува 11 пати, но и тогаш, овој проблематичен општествен феномен не беше особено истакнат во медиумската сфера.[iii]

Затоа, во оваа куса анализа ќе видиме во кои контексти се среќаваат изразите „говор на омраза“ и „дело/а на омраза“ и какви укажувања и препораки има во Извештајот за напредок на Северна Македонија за 2023 година.

Правната рамка за борба против говорот на омраза треба да се унапреди

Иако во Извештајот на ЕК се вели дека правната рамка за заштита на основните права е делумно во согласност со законите и стандардите на ЕУ за основни права, како и дека земјата продолжува да ги исполнува општите обврски во врска со основните права, истовремено, нотирана е потреба од посистематично спроведување на легислативата.

Конкретно, во однос на правната рамка за борба против говорот на омраза, Извештајот констатира дека се потребни нејзини натамошни подобрувања, во согласност со „Општа препорака на ЕКРИ бр. 15 во однос на борбата против говорот на омраза“. Исто така, се укажува дека државата треба целосно да ги адресира наодите на ЕКРИ и нејзините препораки од шестиот извештај од септември 2023 година.[iv]

Дополнително, во делот на подобрување на правната рамка, Извештајот нотира уште една препорака што се повторува од претходниот извештај, бидејќи била само делумно адресирана во текот на годинава, а тоа е дека „треба да се обезбедат потребните средства за Комисијата за превенција и заштита од дискриминација да може да си ја извршува својата работа.“

Врската говор на омраза – дела од омраза

Во Извештајот на Европската комисија се нотира дека „достапноста на официјални податоци за кривични дела на омраза останува спорадична, иако властите се трудат да развијат рамка за регистрација и собирање на податоци”, додека, „базата на податоци од граѓанското општество продолжува успешно да регистрира случаеви на кривични дела на омраза.“

Напоменато е дека и додека „граѓанскиот сектор укажува дека говорот на омраза расте во земјата, во 2022 година, Министерството за внатрешни работи започна истраги за 11 онлајн криминални дела.“

Оттука, ЕК заклучува и препорачува дека „треба да се воведе систематска пракса за собирање на податоци и справување со говорот на омраза и кривичните дела на омраза.“

Како позитивен чекор, Извештајот нотира дека, „Во февруари 2023 година, направени се измени на Кривичниот законик, кои регулираат кривични дела поврзани со родово-базирано насилство, вклучувајќи го демнењето и кривичните дела на омраза базирани на родов идентитет и различности во родот.“ Сепак, анализата на законската рамка на Северна Македонија за регулирање на говорот на омраза, на Хелсиншкиот Комитет за човекови права од 2023 година констатира дека „говорот на омраза не е јасно и директно инкриминиран како засебно кривично дело во Кривичниот законик на Северна Македонија“.[v]

Препораката на ЕК е дека треба да се работи на подобрување на способноста на службениците за поефикасно спроведување на законот и кривичната правда, со цел „спречување и кривично гонење на сите случаи на насилство, кривични дела од омраза и говор на омраза.“ Како што се наведува во Извештајот, „потребно е засилување на капацитетите и знаењето на службениците за спроведување на законот и на правните експерти, како дел од поширокиот обид за поттикнување на толеранција и култура на недискриминација во општеството.“

Дополнително, се наведува дека „Агенцијата за реализација на правата на заедницата треба да ја добие потребната  финансиска поддршка на заштитата на малцинствата и спроведувањето на националната стратегија „Едно општество за сите и интеркултурализмот“.

Оттука, ЕК заклучува дека „посебно внимание треба да се обрне на промовирањето на недискриминацијата, зголемувањето на ефикасноста во справувањето со кривични дела на омраза и говор на омраза, како и зајакнување на капацитетот и независноста на институциите одговорни за заштита на правата на лицата кои припаѓаат на малцинства или заедници.“

Очигледно, од ваквите заклучоци и препораки може да се заклучи дека немаме доволно ефикасен систем за справување со кривични дела на омраза и говор на омраза.[vi] Исто така, и недоволен капацитет и независност на институциите одговорни за заштита на правата на лицата кои припаѓаат на малцинства или заедници, па оттаму и препораката за нивно зајакнување.

Загрижува говорот на омраза кон новинари

Во извештајот на ЕК за напредок на земјава за 2023 година, посебно се акцентира говорот на омраза во онлајн сферата: „Иако говорот на омраза е забранет онлајн и офлајн, продолжува да опстојува во онлајн сферата.“

Исто така, во извештајот на ЕК се нагласува и загриженоста на новинарските здруженија за говорот на омраза кон новинари и медиумски работници од страна на политичари и други јавни личности: „Во 2022 година, Здружението на новинари изрази посебна загриженост поради говорот на омраза и обидите насочени кон новинарите и медиумските работници од страна на политичари и други јавни личности.“

Во извештајот на ЕК се укажува и дека бројот на судски постапки за клевета и навреда поврзани со новинари е двојно зголемен во споредба со претходната година, „54 случаи во 2022 година наспроти 20 во 2021 година.“

Нема напредок во справувањето со говорот на омраза кон ЛГБТИК заедницата

Кога станува збор за говорот на омраза, во Извештајот на ЕК најмногу внимание му се посветува на говорот на омраза кон ЛГБТИК луѓето. Се констатира дека во општеството преовладуваат негативни стереотипи и говор на омраза против лезбејки, геј, бисексуалци, трансродови, интерсексуалци и квир (ЛГБТИК) луѓето: „Немаше напредок во отстранувањето негативни стереотипи и говор на омраза кон ЛГБТИК лицата од учебниците, ниту во усвојување на национален акционен план за ЛГБТИК како дел од систематското промовирање на еднаквоста и спречување на дискриминација. Немаше напредок во спроведувањето на пресудата на ЕСЧП (јануари 2019) во врска со законското признавање на полот со изменување и дополнување на Законот за матична евиденција.“[vii]

Во Извештајот на ЕК, посебно се укажува и дека „Правната рамка не дозволува официјално признавање на истополови двојки.“

Извештајот нотира и дека нема напредок во истрагите за нападите што се случија од 2012-2014 година.[viii]

Се истакнува и дека во јуни 2023 година, властите ја олеснија успешната организација на ЛГБТИК парада на гордоста, но и дека граѓанските организации и ЛГБТИК активистите упатуваат различни критики кон властите,[ix] а се нотира и растечка анти-ЛГБТИК реторика, како и зголемена нетолеранција и говор на омраза во општеството.[x]

На крајот од овој дел, се заклучува и дека се потребни „сериозни напори за да им се овозможи на ЛГБТИК луѓето да ги уживаат своите права.“

За подобри оценки – справување со говорот на омраза кон ЛГБТИК заедницата, кон новинарите, и зајакнување на капацитетот и независноста на институциите

Накусо, државата доби повеќе заклучоци и препораки од ЕК во врска со (не)справувањето со говорот на омраза и делата од омраза, посебно истакнувајќи ја поврзаноста помеѓу нив.

Покрај препораките за унапредување на правната рамка, државата треба сериозно да ги земе предвид и препораките за зајакнување на капацитетот и независноста на институциите, особено на тие што се одговорни за заштита на правата на лицата кои припаѓаат на малцинства или заедници.“

Посебен фокус треба да се стави и на проблемот на говор на омраза кон новинари и медиумски работници, а и на проблемот со говорот на омраза кон ЛГБТИК заедницата, проблем на кој му е посветено најмногу внимание во извештајот на ЕК за напредокот на земјава во 2023 година.

—

Референци:

[i] Видете Мери Јордановска, ЕКРИ изразува загриженост за меѓуетничкиот говор на омраза во земјава, Мета, 20.09.2023, како и прилог во вестите на телевизија Телма со наслов ЕК во најновиот извештај нотира говор на омраза, напади врз македонските Бугари и бугарските клубови во Македонија, и кластер наслов на time.mk за извештајот на ЕКРИ.

[ii] На пример, во „Куса анализа на извештајот на ЕК за Република Северна Македонија 2023 година: Разнишани темели на преговорите“, ЕПИ, ноември 2023 нема никакво споменување на изразите „говор на омраза“ и „дела од омраза“.

[iii] Дури и анализата за Извештајот „Како Извештајот на ЕК за 2022 година го гледа напредокот на македонските евроинтеграции?“ , на Иван Дургутов, магистер по право со специјалност за казненото право, а особено темите за човекови права, со осврт на говорот на омраза и криминалот од омраза, објавена на академскиот блог Рес Публика, не го споменува говорот на омраза.

[iv] North Macedonia 2023 Report, European Commission, p. 34.

[v] Анализа на законската рамка на Северна Македонија за регулирање на говорот на омраза, 12.10.2023 Хелсиншки Комитет за човекови права, стр. 103: „Неговата формално правна рамка е расплината во повеќе кривични одредби со различни листи на заштитени карактеристики што придонесува кон одржување на еден општ концептуален проблем со неговото разбирање. Концептуалните нејаснотии врзани за говорот на омраза исто така влијаат врз развојот на судската практика. Како што се истакнува, доколку говорот на омраза нема соодветна формално правна квалификација, останува надвор од видното поле на службените статистики и другите извори на податоци.“

[vi] МВР известува за релативно мал број на пријави во врска со говор на омраза последниве шест години. Видете „Говорот на омраза на интернет, особено кон жените, не се санкционира во земјава“, Мета, 11.11.2023: „Ве известуваме дека во периодот од 2017 до 2023 година во Одделението за компјутерски криминал се примени 54 пријави според член 394-е и седум пријави според член 319“, информираа од МВР.

[vii] Видете и Жарко Трајаноски, Има ли политичка волја за спроведување на пресудата на Судот во Стразбур “X против Македонија”?, ima.mk, 31.10.2023: „…анти-родовите протести (и дезинформации) против Законот за матична евиденција се всушност обид да се спречи извршување на пресуда на ЕСЧП, кое треба да оневозможи натамошни прекршувања на човековите права на транс-родовите луѓе во Македонија.“

[viii] North Macedonia 2023 Report, European Commission: „Не беше постигнат напредок во истрагата за нападите врз центарот за поддршка на ЛГБТИК кои се случија во 2012, 2013 и 2014 година. Институциите за спроведување на законот не ја продолжија истрагата за вандалските дејствија врз канцеларијата на ЛГБТИК организација во Тетово или за смртните закани кон активисти. Судот во Струмица изрече шестмесечна затворска казна за напад врз ЛГБТИ активист.“

[ix] North Macedonia 2023 Report, European Commission: Сепак, граѓанските организации и ЛГБТИК активистите ги критикуваат властите за намалување на просторот за активно делување на граѓанските организации, особено кога се работи за сексуалните и репродуктивните права.

[x] North Macedonia 2023 Report, European Commission: „Растечката анти-ЛГБТИК реторика, во која се влучени политички и религиозни личности, доведе до зголемена нетолеранција и говор на омраза во општеството.“

„Мојата лична перцепција е дека зелените теми не се доволно застапени би рекол во мејнстрим медиумите. Помали медиуми кои претендираат да се бават со истражувачко новинарство  преку репортажи или анализи знаат во своите медиумски содржини да ги обработуваат овие теми. Меѓутоа, треба да се знае дека со цел темите да бидат претставени и граѓаните запознаени во поширок контекст, потребно е и оние традиционални, големи, медиуми посебно да обрнуваат внимание на овие теми малку од аналитичен аспект“; вели Драган Секуловски, извршен директор на ЗНМ, во интервјуто за ЗЕЛЕН Цивил.

Со Секуловски разговаравме за застапеноста на зелената агенда во медиумите и нивниот интерес да информираат за зелени прашања,  злоупотребата на зелените теми, како и за соработката меѓу медиумите и институциите надлежни за спроведување на зленеата агенда.

ЗЕЛЕН Цивил: Колку е реална зелената агенда во Северна Македонија?

Секуловски: Постои впечаток дека самиот концепт не е доволно познат, не само на пошироката популација, туку и на група новинари што таргетираат теми од ваков карактер. Во основа Македонија како земја кандидат има обврски да изработи одредени теми, одредени прашања да ги обработува со цел да даде придонес кон одредени политики што ќе ја направи нашата земја конкурентна на европскиот пазар што ќе покаже дека се грижи оние производи што се важни за обичниот човек исполнуваат одредени стандарди, еколошки и добри за животната средина. Извештајот на ЕК тврди дека земјата покажува одредена подготвеност во имплементирањето на енергетските теми и политики и зелената агенда. Меѓутоа, во делот на препораки во Извештајот се вели, не само Северна Македонија, туку и целиот регион на Западен Балкан потребно е да има конкретен инвестициски план, да ги забрза своите реформи и да стави малку поголем политички приоритет на истите. Малку не фалат, но од друга страна нѐ критикуваат дека треба да сме малку повредни, поконструктивни при креирањето на овие политики.

Ако се земе предвид буџетот за 2024, треба малку да не загрижи, бидејќи не излегува во пресрет на препораките на ЕК и вели дека колку ние да се трудиме и да имаме дебати во Собрание, во граѓанскиот сектор или на ниво на институции, државата многу малку пари одвојува за имплементирање на овие политики. Според буџетот може да се види дека буџетот е намален за 8% за планирање на Министерството за животна средина како надлежен орган.

ЗЕЛЕН Цивил: Колку медиумите имаат интерес за зелените прашања и агенди?

Секуловски: Мојата лична перцепција е дека овие теми не се доволно застапени би рекол во мејнстрим медиумите. Помали медиуми кои претендираат да се бават со истражувачко новинарство  преку репортажи или анализи знаат во своите медиумски содржини да ги обработуваат овие теми. Меѓутоа, треба да се знае дека со цел темите да бидат претставени и граѓаните запознаени во поширок контекст, потребно е и оние традиционални, големи, медиуми посебно да обрнуваат внимание на овие теми малку од аналитичен аспект. Не сметам дека е доволно да се има една минута во вести тема што направило МЖСПП, туку потребен е малку поаналитички пристап и да се презентираат на граѓаните со поголема внимателност со цел да се доближат овие вредности на начин што тие ќе ги разберат.

Драго ми е да кажам дека ЗНМ веќе подолг период спроведува иницијатива што е под покровителство на ОН, односно на УНДП канцеларијата во Скопје. Насловот е: Справување со загадување на воздух, зајакнување на јавна свет за проблемите и можните решенија. Секоја година објавуваме повик за новинарски награди. Наградите се еден вид на механизам, форма на покажување со прст кон оние што се позитивни примери и што ги исполнуваат и промовираат етичките стандарди, наспроти некои други кои не се придржуваат, за жал, до етиката. На последниот повик во 2022 година се пријавија над 40 апликации од медиуми од целтата држава. Тоа не е мала бројка и нас ни говори има медиуми што посветуваат внимание на теми поврзани со зелена агенда. Повеќето од овие теми се навистина квалитетни, имаше силна конкуренција, што ми дава надеж дека има позитивно помрднување во делот на медиумското известување и постојат медиуми кои во последните години обрнуваат внимание на теми што се важни за унапредување на познавањата на граѓаните за самата животна средина.

ЗЕЛЕН Цивил: Кои теми или аспекти од зелените прашања се опфатени во овие конкурси?

Секуловски: Речиси во сите теми преовладува моментот на злоупотреба на моќ, без разлика дал ие тоа на централно или локално ниво. Имајќи предвид дека и насоката е загадување на воздух, сепак, спорадични теми се поврзани и со дрво сеча, со комбинатите што произведуваат одредени продукти, а при тоа не исполнуваат одредени стандарди како и дали да намалат загадување на воздухот, па сѐ до главниот транспорти сообраќај низ главниот град и другите поголеми градови низ државата. Темите се повеќе општи, но целта е дека сите тие не грижи од оние што произведуваат одредени услуги или добра и притоа немарно сакајќи ли не ја загадуваат природата, на крајот на денот прават штета на сите граѓани. Воздухот сите ние го дишеме, тоа е нешто што е елементарно и ако навистина не се грижиме за самите себе и нашите нови поколенија, тоа би било себично од наша страна. Затоа е важно и самите медиуми да обрнуваат внимание на овие теми. Да, корупцијата е апсолутно важен елемент, но од друга страна тоа што можеби недостига се репортажи и теми што не секогаш зборуваат за одредени криминали, туку за важност на овие теми со цел и самите граѓани да се замислат и да ги сменат своите навики.

Кога станува збор за животна средина не може ние да се надеваме дека ќе дојде некој и дека ќе не спаси од диви депонии или навики да не фрламе смет на секое ќоше. Понекогаш ние самите себе треба да се прашаме како ние како единки можеме да придонесеме во овој генерален наратив. Затоа е важно и самите медиуми да имаат едукативен пристап и да придонесат кон кревање на свеста за овие прашања.

ЗЕЛЕН Цивил: Каков е односот или соработката меѓу медиумите и институциите или главните чинители одговорни за зелената агенда во било кој нејзин сегмент?

Секуловски: Кај нас во ЗНМ, често стигаат поплаки кон одредени институции колку се транспарентни или нетранспарентни. Конкретно кон институции поврзани со овие теми не сме имале посебна пракса. Обично поплаките или претставките обично стигаат за клинички центри, безбедносните структури, но тоа што е генерален предизвик е ако се бараат информации врзани со пристапот до информации од јавен карактер. Многу често самите надлежни установи го чекаат оној последен рок што е 30 дена да ја достават таа информација. Тоа е предизвик посебно во делот на истражувачкото новинарство ако тие бараат информации од повеќе институции. Ако се земе предвид дека го користат крајниот рок, влијае на демотивирање на новинарите да го работат тоа како прашање, меѓутоа така актуелноста се губи. Ако е нешто релевантно сега во моментот, а самата институција се повикува на законски рок, едноставно ја убива темата на самиот почеток и не дозволува истата да биде пренесена со итноста која што се бара. Тоа секако зависи и од конкретните теми.

Имаме примери каде истражувачки стории се работат и со години и тоа е сосема нормален стандард, но понекогаш поради важноста на некои теми треба и самите институции да земат предвид дека новинарите понекогаш имаат и итна потреба. Тоа не е за нив лично туку е за граѓаните кои треба навремено да знаат што се случува со одредени прашања.

ЗЕЛЕН Цивил: Дали, според Вас, институциите и властите на централно и локално ниво, поседуваат доволно капацитети за реализација на зелената агенда?

Секуловски: Околу капацитетите не може да се изведе некоја општа оценка. Тоа зависи од министерство до министерство, од општина до општина. Мојот впечаток е дека ако одредена установа без разлика дали е на централно или локално ниво имаат ставено контакт на веб страницата на лице за односи со јавност  или со информации од јавен карактер, со тоа е завршиле работата. За жал, во реалниот живот тоа не е така. Треба да се разбере дека не нужно да се има двонасочна комуникација и дека понекогаш и самите тие треба да имаат иницијатива да се споделат одредени информации што се важни посебно поврзани со теме за зелената агенда. На тој начин ќе ги мотивирате и самите медиуми и новинари за одредени теми. На тој начин се придонесува и кон ангажирање на јавноста. Сме имале ситуации неколку пати да бидеме поканети и на општинско и на централно  ниво да бидеме таканаречени медијатори кога имало недоразбирање или проблем меѓу самите институции и новинарите. Нашиот совет секогаш бил дека секогаш е добро да се има редовни брифинзи, па дури и да нема конкретна тема. На тој начин се влева и доверба меѓу институциите и новинарите. Многу е важно да се негува тој коректен однос.

За жал, 2023 година ќе биде и малку негативно меморирана во начинот како одредени политичари се однесуваат кон новинарите. Десетици пати сведочевме кога има непримерно однесување, користење зборови што можеби не се соодветни за јавна комуникација. Од друга страна треба да се знае дека самите политичари кога се обраќаат кон новинарите мора да имаат однос кој што ќе  ги цени нив како некои кои ги даваат информациите. На крај на денот новинарите не работат поради нив туку за граѓаните и јавноста. Сѐ додека тоа не се разбере мислам дека ќе имаме проблем. Но, имаме и позитивни примери и затоа се трудиме да ги охрабриме да продолжат со позитивната работа ,а оние што  се однесуваат непримерно кон новинарите не ги штедиме и јавно ги критикуваме. Тоа не го правиме дека имаме некој личен проблем, напротив, тоа е принципиелно однесување и треба да се разбере тајната во добрата комуникација е да се има отвореност и искреност и да не се обидуваат да се потценуваат новинарите. Никој не е во ситуацијата наивен и тоа треба да го знаат оние што имаат одговорност да одговараат.

ЗЕЛЕН Цивил: Дали можеме да зборуваме за злоупотреби на зелени теми во односот медиуми и институции или постојат ли злоупотреби од институциите за теми кои се спротивни од агендата?

Секуловски: Во контекст на злоупотребите, ќе се навратам на Извештајот на ЕК кој за жал констатира дека Македонија сѐ уште има актуелен проблем во делот на корупција. Државата се мачи да најде капацитет како да ја реши. Таа корупција според Извештајот и други наоди од граѓански организации кои работат на тема злоупотреба на моќ, велат дека корупцијата и на локално и на централно ниво во разни форми. Не би рекол дека таа не е присутна во теми поврзани со зелената агенда. Ако е присутна во судство или правда или во други сектори, логично е дека ќе биде присутна и тука. Како ќе се бориме, важно е да го има и правосудниот систем. За жал, гледаме дека има и негативни информации што произлегуваат од работата на самите правосудни органи, пред сѐ на судовите. Тоа не е моја лична перцепција, таа е мерена и степенот на перцепција е релативен низок. Тоа е пораз за целото општество бидејќи оној момент на балансирање траба да се најде на средина кога и самите медиуми и  новинари, но и самите правосудни органи ќе демонстрираат отпорност кон обидите за притисоци, бидејќи така ќе покажат дека навистина работат за граѓаните, а не за некои туѓи интереси.

Извор: ЦивилМедиа

Заштеда на време и трошоци, помалку физички контроли, предност во царинење и избор на место за контрола, употреба на воспоставените приоритетни ленти, како и воспоставен добар однос со Царината. Ова се само дел поволностите што компаниите ги имаат со стекнување на статус за Овластен економски оператор (OEO), вели директорот на Царинска управа, Стефан Богоев.

Богоев истакна дека се работи на унапредување на ОЕО програмата, при што во моментов во рамки на ЦЕФТА изготвена е и централна база на податоци за ОЕО коишто ги имаат исполнето безбедносните барања и во моментов се работи на нејзино поврзување со царинските системи и SEED системот што го користат ЦЕФТА страните. Истото ќе овозможи идентификација на ОЕО уште пред нивното пристигнување на граничните премини, побрзо завршување на процесите за царинење и крајно побрз проток на стоката.

Во Царинската управа вчера беше одржана и првата обука за имателите на статус на ОЕО од воведување на оваа програма.

„Работиме на унапредување на Програмата за Овластен економски оператор, се со цел да го охрабриме македонското стопанство да стане партнер со Царинската управа и да овозможиме поголеми предности за македонските компании кои се стекнале со ваков статус. Крајната цел е заштеда на време, ресурси и трошоци за компаниите, што ќе обезбеди конкурентска предност на македонското стопанство на меѓународниот пазар, повеќе работни места и повеќе приходи во Буџетот“, потенцира Богоев.

Во тек се и активности за вклученост и на другите на другите гранични институции, како Фитосанитарна управа и Агенција за храна и ветеринарство во програмата за ОЕО. Директорот Богоев потенцира дека ваквиот концепт значи предност во царинење во однос на останатите компании.

„Ако компанија со статус на ОЕО пристигне за царинење заедно со уште десет други компании, таа ќе има предност при царинење. Во моментов работиме и на вклучување на останатите институции во оваа програма, што е многу значајно за забрзување на процесите за царинење на овие компании“, вели Богоев.

Од аспект на поволностите што компаниите што имаат ваков статус, од големо значење се билатералните договори со Србија и Албанија за взаемно признавање на статусот на ОЕО со безбедносна компонента.
Со Србија договорот се спроведува во целост, односно македонското стопанство во оваа земја подлежи на приоритетен третман, додека за Албанија во тек се активности за негова целосна имплементација. Воедно се работи и на иницијатива за склучување на вакви договори и со останатите земји во рамки на ЦЕФТА страните и Европската унија.

На обуката претставниците на компаниите беа информирани за новитетите во делот на царинското законодавство, поволностите во делот на обезбедување царински долг, како и за годишното усогласување на царинската тарифа согласно измените на Комбинираната номенклатура на Европската Унија која ќе се применува од први јануари 2024 година.

Инаку од воспоставувањето на оваа програма компаниите можат да аплицираат за два вида одобренија, односно за овластен економски оператор за царински поедноставувања и за овластен економски оператор за безбедност и сигурност, но можат да аплицираат и за двете одобренија.
За истото во зависност од видот на одобрението потребно е да исполнуваат безбедносни и сигурносни стандарди, стандарди за професионални квалификации што значи добро познавање на царинските процедури, да се финансиски способни односно солвентни, да имаат ефикасен систем на деловна евиденција и во секое време да имаат целосни информации за нивните активности, како и да ги почитуваат барањата на царинските органи.

За целото време на извршување на функцијата вицепремиер за европски прашања, Бојан Маричиќ, нашата земја секој ден се соочува со безброј предизвици. Регионот и светот живеат со целосно нова динамика, различна од онаа со која неговите колеги во земјите кандидати за членство во ЕУ. Во делокругот на работата на вицепремиерот Маричиќ денес се жестоките кризи со кои се соочува светот. Тоа е, во прв ред, руската агресија против Украина и хибридната војна против Западот, економските и енергетските кризи кои произлегуваат од таа војна, но и од други тектонски поместувања во овој мултиполарен свет.

Маричиќ е една од централните политички фигури во земјава во чија агенда е процесот на евроинтеграциите и низа други прашања поврзани со општествено политичките процеси во Европа.

Затоа, редакцијата при медиумската платформа на ЦИВИЛ реши да направи интервју со вицепремиерот Маричиќ на теми кои не се дневнополитички, туку стратешки и сеопфатни. Одговорите што во ова интервју ги дава тој, ќе бидат референтна точка за оваа фаза од евроинтеграцискиот процес, како и сведоштво за најжестоките предизвици за нашата земја како што се дезинформациите, руското малигно влијание и национализмот.

Навистина, невозможно е да се одвојат посебно важни делови од оваа интервју, бидејќи одговорите што ги дава нашиот соговорник се збиени и преполни со содржина. Ова интервју е важно да се прочита, но и да се зачува како документ за еден од најважните периоди низ кои минува македонското општество.

ЏАБИР ДЕРАЛА / ЦИВИЛ МЕДИА: Дезинформациите и пропагандата се дел од дејствувањето на антизападните ентитети во и надвор од земјата. Како ја оценувате ситуацијата во овој контекст? На кој начин дезинформациските кампањи од илибералните (антидемократски) центри на моќта во странство, во прв ред Кремљ, влијаат врз евроинтеграциските процеси на Северна Македонија? 

БОЈАН МАРИЧИЌ: Ситуацијата треба и мора да се оцени како сложена, бидејќи борбата со дезинформациите и со говорот на омраза како најмалигни појави во борбата за демократско општество е постојана и секојдневна.

Значи, таа не се случува ниту еден ден, ниту еден месец, тука таа е постојана и секојдневна, согласно со случувањата и во светот и во државата. Ние, како Северна Македонија и како една од поновите членки на НАТО, и како држава кандидатка за членство во Европската унија, сме постојана мета на малигните напади на дезинформациите, говорот на омраза, национализмот, и сè она што има цел да ја наруши довербата на граѓаните во ЕУ како идеја и како концепт, да ја поткопа вербата на граѓаните во демократијата како идеологија и како систем, и да ја зголеми недовербата на граѓаните генерално кон системот.

Ние не смееме да заборавиме колку време беше нашава држава мета на дезинформативни напади поврзани со безбедноста на училиштата на пример. Не смееме да заборавиме колку време бевме под жестока малигна кампања мотивирана и иницирана од Кремљ, а одиграна од домашните политички играчи поврзани со идеологијата на Кремљ, поврзана со францускиот предлог. Со месеци лажеше Левица и ВМРО-ДПМНЕ како, ете, сега и докажани коалициони партнери, дека тоа е предлог што ќе го збрише нашиот идентитет, дека ќе го загрози. Имаше јавни судења на високи владини функционери, имаше една жестока кампања дека нашиот јазик ќе исчезне итн.

Сите тие, со текот на времето, пукаат како меур од сапуница, меѓутоа, прават огромна штета.

Затоа, треба да ги препознаваме на време, да се занимаваме со нив, и институционално и политички, што мислам дека е подеднакво важно, бидејќи институционалното справување со дезинформациите и со говорот на омраза е една работа и е многу важно за секој граѓанин. Исто така, за секој граѓанин е важно, политички да се справиме и да им се спротивставиме на концептот на дезинформации и говор на омраза, затоа што антидемократските и антизападните политички сили не се воздржуваат од тоа да ги користат и говорот на омраза и дезинформациите како нивно политички средство.

Се соочуваме со пад на поддршката за членство во Европска Унија, иако тоа се ублажува и полека се враќаме на вистинските патеки. Тоа е директен производ на дезинформациите и лажните вести. Кризните години и кризните подрачја се многу погодно тло за ширење дезинформации и говор на омраза. Да не заборавиме, ние во изминатите три години имавме кризи, една врз друга, кои оставија енормни последици врз општеството, граѓаните,  јавните политики и институциите.

Сакате на Ковид кризата да се сетиме? Со вакцините, какви дезинформации имавме? Генерално, околу Ковид пандемијата, и околу самата болест.

Руската агресија врз Украина исто така беше производ и извор на дезинформации, што ден денес ги користат проруските политички фигури, и проруските медиуми кај нас. Енергетската и економската криза кои произлегуваат од руската агресија врз Украина. Во овие кризни години се соочивме со навистина сериозни напади во оваа смисла.

Имаме направено многу, но не е доволно. Секако можеме да направиме многу повеќе и треба да направиме, доколку сакаме да го задржиме концептот на мултиетничко, демократско, проевропско општество.

ЦИВИЛ МЕДИА: Каков вид поддршка добиваме од нашите партнери и пријателски држави? 

МАРИЧИЌ: Тоа е глобална битка. И затоа е нормално и логично да имаме и помош. Но, пред сè, треба да се базираме на иницијативата на нашите институции. Знаеме дека има добар сајбер тим во МВР, има добра екипа и во другите институции во владата, која работеше на ова многу долго, за да воспоставиме некаков внатрешен систем за препознавање и борба со појавата на дезинформациите и говорот на омраза. Мислам дека е клучно тоа да се напомене.

Имаме и наша стратегија за борба против хибридните закани, што треба да се потенцира, за период од 2021 до 2025 година, и се спроведува со одредена динамика и акциски план.

Исто така, како членка на НАТО, ние сме дел од системите на НАТО за заштита и стратешка комуникација, и тоа многу ни значи.

Во извештајот од Европска Комисија, наведено е дека правиме значителни напори во оваа област и нормално е дека има уште многу што да се направи.

Најважно е, во конкретните ситуации, кога се соочуваме со такви напади – како што се случаите со повеќемесечните закани со бомби во училиштата и со кои успешно се справивме, а што не беше едноставно, со сите серии на дезинформации за францускиот предлог, за руската агресија врз Украина, за Ковидот и вакцините, сајбер напади врз конкретни институции кои имаат голем број податоци и заробување на дел од тие податоци – со сето тоа се справуваме со заеднички напори на нашите НАТО партнери и партнерите од ЕУ. Затоа е битно, во овој дел, да се задржи таа димензија на соработка, бидејќи ова е глобален проблем и проблем на сите демократски држави, кои веруваат во демократијата и се борат за неа.

ЦИВИЛ МЕДИА: Националистичките наративи, чиј пораст го гледаме веќе во овој период, особено во светлина на предизборието во кое влегуваме, се најчеста алатка која се злоупотребува во дезинформациските кампањи и другите облици на хибридни закани. Националистичките наративи се една од алатките. Како со нив да се справи општеството, зборувам за медиумите, граѓанските организации и другите кои се соочуваат со овие наративи на дневна основа, и кои се закануваат со подигање на тензии во земјата, во општеството, меѓу заедниците. Што е потребно за да се охрабрат за повеќе, и посистематски пристап да му дадат на овој предизвик?

МАРИЧИЌ: Ова е многу важно прашање и мислам дека тука имаат улога и државните институции, и образовните, и граѓанските организации. Исто како што имаме секојдневни кампањи, за чување на здравјето и проверување на здравјето, машко, женско… Исто како што имаме секојдневни кампањи за извесни принципи, вредности, како што се спречување и казнување на насилство врз жените, или врз децата…

Како што се промоција на родовата рамноправност, како што е која било од овие вредности поврзани со демократијата, така е подеднакво важно, на секој граѓанин да му биде обрнато вниманието кон тоа како да се одбрани од дезинформациите и од говорот на омраза, и како самиот да не учествува во тоа. Бидејќи граѓаните секој ден се мета на напади од дезинформации, голем дел и наседнуваат на тие дезинформации.

Тоа е подеднакво опасно, како било која од другите појави што ги споменав. Како родовата нееднаквост, како насилството, подеднакво се опасни овие работи. Да не се враќаме историски, во последниве десет години, какви одлуки донесоа демократски држави општество. Сакате Брегзит, сакате други примери преку океанот може да ги дискутирам. Особено за Брегзит, денес се гледа дека некои од одлуките што ги носеле тогаш граѓаните, биле врз основа на неточни информации, полуинформации, дезинформации. А тие одлуки носат последици, и за граѓаните, и за сите.

И затоа е битно, кон ова прашање да се настапи со подеднакво внимание и значење, како и кон сите други прашања. И тука е улогата на граѓанското општество. Мислам дека тука треба и похрабро, и поотворено да се кажуваат некои работи, и да се означуваат лажните вести, дезинформациите и говорот на омраза, ако сакаме да го заштитиме здравото ткиво на нашето демократско општество.

Нашата земја, Северна Македонија, е скроена да биде успешен мултиетнички модел, општество. Затоа, така ќе дојдам до национализмот… Затоа е битно тој модел да го браниме на соодветен начин, со вистински информации, со вистински активности и со политички концепти коишто го штитат тој модел. Национализмот е многу атрактивна идеја, што обично се користи во предизборието.

Национализмот е силна страна на слабите политички опции!

Слабите политички опции, кои немаат што да понудат во денешно време, како на пример Левица и ВМРО-ДПМНЕ, мораат да прибегнат кон овие инструменти. Деновиве, имавме ситуација каде што еден пратеник прикажува слика од некој друг настан, и кажува како да е тој настан кај нас. Тоа е класична измама на јавноста. Со такви работи ќе се соочуваме многу.

Целта на тие напади е да се замени безидејноста на тие политички опции, да се надополни со национализам. Со емоции, со чувства.

Јас сум сигурен дека секоја заедница што живее во Северна Македонија, подеднакво си ја сака државата. Дека секој граѓанин што живее во Северна Македонија, подеднакво си ја сака државата. И дека сме должни, и како држава, и како влада, и како граѓани, да го браниме тој концепт.

Затоа што, по мое мислење, тоа ќе биде и главната изборна дилема. Дали ќе се брани овој концепт, или ќе се приклониме на празните концепти на национализмот, кои не нудат ништо друго, освен несреќа, кавга, конфликт, а долгорочно, служат само како изговор за неносење на тешките одлуки.

Тешките одлуки мора да ги носиме заедно, за тие да имаат ефект. Инаку, убеден сум дека национализмот, заедно со дезинформативната пропаганда и со говорот на омраза, се најтешките болести на демократијата.

ЦИВИЛ МЕДИА: Доколку победи националистичкиот наратив во изборниот процес што нè очекува? Дали имаме шанси да влеземе во ЕУ како такви?

МАРИЧИЌ: Ние немаме шанса да опстанеме како општество и држава доколку национализмот победи и доминира.

Секогаш кога национализмот доминирал кај нас, ние сме биле под прашање – како функционално општество и функционална држава. Затоа, не смееме да дозволиме, не заради било која политичка опција.

Знаете, има легитимни десничарски опции кои не подразбираат национализам. Ние имаме низ Европа многу сериозни и легитимни демократски десничарски партии кои имаат своја идеологија, која ја промовираат и ја унапредуваат во општествата без национализам. Да не заборавиме дека неодамна во Полска имаше една таква битка, каде што тоа беше битка меѓу крајната и централната десница. Централната десница ја доби таа битка. Имаме и други сосема легитимни политички опции како што се ЦДУ во Германија.

Самата припадност, да се биде десно од центарот, не значи да се биде националист, но кај нас ситуацијата е таква што, практично, немаме десен центар. Ние имаме радикална десница, како ВМРО-ДПМНЕ и Левица, која што е обзнаена овие денови со концепт што се базира на страв од политичко насилство, бесперспективност. А ако мислиме дека решението на одбивање на некои амандмани на некој пратеник или пратеничка група е демолирање на собраниската сала, и ако тоа треба да ми биде демократскиот концепт што ќе им понуди иднина на младите и на оваа држава, јас мислам дека треба сериозно да се замислиме и да го осудиме, и да се бориме против тоа.

Ние сме имале многу потешки кризи во оваа држава, па не сме се приклониле кон насилство, бидејќи насилството не може да биде легитимно политичко средство.

Затоа, мислам дека национализмот ќе биде присутен во кампањата и веќе е присутен. Според мене, тоа е силен инструмент на слабите политички опции, кои немаат што да понудат и кои се кријат зад националистичката идеја, бидејќи немаат ниту сила, ниту храброст, да им одговорат на сопствените гласачи како ќе ги решат проблемите, како ќе ја решат нашата пречка кон европската унија која денес може многу едноставно да ја завршиме.

Нашата пречка денес е додавање на неколку заедници во Уставот по мерка која веќе ја имаме направена во 2001 година. Зарем навистина за тоа вреди да се блокира нашата иднина?

Тоа сум го кажал и пак ќе го кажам, нашата блокада има име и презиме, тоа е ВМРО-ДПМНЕ. И тоа треба да го повторуваме не заради ВМРО-ДПМНЕ, туку заради нас, затоа што целиот свет и цела Европа, за жал, смета дека сега ние сме на потег. Имаме предлог што ни го заштити јазикот и идентитетот, имаме предлог што ни ги отвори преговорите. Ние веќе повеќе од една година преговараме и сега сме во една точка кога треба или да продолжиме, или да застанеме. ВМРО-ДПМНЕ во овој момент одлучува дека треба да застанеме.

Јас мислам дека има сили и на десната страна од спектарот кои ја сфаќаат сегашната ситуација, кои ќе треба во еден момент да се охрабрат за во интерес на државата конечно да ги потврдиме нашите стратешки приоритети. А национализмот е најголем непријател на нашата стратешка определба за членство во Европска Унија.

Тука немам никакви дилеми, затоа што национализмот секогаш нè дефокусира и од реформите, и од бројните обврски кои произлегуваат од преговорите со ЕУ, и од реформирање на нашиот економски пазар, и од отворање на пазарот за многу можности кои до сега ги немало, и од користење на европски фондови кои досега не сме имале можност да ги користиме, и од сè она што живот значи за секој наш граѓанин. Безбедноста и стабилноста секако.

Можеби пред пет години членството во НАТО не ни изгледало толку значајно, но денес гледаме што значи да сте на безбедната страна на границата. Гледаме на какви страдања е изложена Украина, гледаме како држави како Финска и Шведска, високо развиени економии, кои со векови имале политика на неутралност, денес ја преиспитуваат таа политика на неутралност и бараат членство во НАТО, а ние сме веќе таму. Тоа значи дека сме направиле вистински избор.

ЦИВИЛ МЕДИА: Шведска направи и уставни измени, и тоа во концепцискиот дел. Зошто? За да влезе во НАТО.

МАРИЧИЌ: Тоа значи, Џабир, дека државите кои знаат што сакаат и се цврсто определени за исполнување на стратешките цели, се подготвени на пожртвуваност, дури и кога тоа не е едноставно. Сигурно не било едноставно, ни за Шведска. Јас сум бил повеќе пати таму, имам редовна комуникација со политичари од Шведска и знам дека не е едноставно, особено некои принципиелни работи да ги промените. Но тие го направија тоа, бидејќи навистина знаат што сакаат.

Јас сум убеден дека мнозинството граѓани знаат што сакаат. Тоа е членство во Европската Унија и трансформација на нашата држава во насока на тоа како изгледаат денес европските развиени држави. Треба ли да ги даваме за пример Бугарија, како изгледала пред 25 години, а како изгледа денес, Романија, Хрватска итн. Тоа се држави што се успешни приказни за успешна транзиција, кои денес успешно се справуваат со сè, и со национализмот, и со корупцијата, и со дезинформациите. Штети има, но имаат и механизми за нивно решавање.

Ние за тоа се бориме. Да не дојде до тоа да останеме надвор од тој систем, да не се враќаме кон некои приказни и концепти што ги закопавме во 90-те или по 90-те. Да не се враќаме повторно кон тоа и да нудиме на младите луѓе секој ден порција национализам, наместо да им нудиме порција на развој и иднина.

Извор: ЦивилМедиа

Големиот поддржувач на евроатлантските аспирации на земјава, државниот секретар на САД, Ентони Блинкен, ќе ја предводи американската делегација на министерскиот состанок на Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ) кој започнува денес во Скопје.

Блинкен ќе биде највисокиот и најзначајниот гостин кој ќе ја посети Северна Македонија наредниве денови. Посетата на Блинкен се совпаѓа со неговата турнеја низ Европа каде во период од  27 ноември – 2 декември 2023 година ќе ги посети Белгија, Северна Македонија, Израел, Западниот Брег и ОАЕ.

Во Белгија, секретарот Блинкен присуствуваше на состанокот на министрите за надворешни работи на НАТО, вклучувајќи го и првиот состанок на министрите за надворешни работи на Советот НАТО-Украина, каде ја истакна цврстата посветеност на НАТО кон Украина во нејзината борба против руската агресија, и ја нагласи поддршката на САД за демократијата и регионалната стабилност на Западен Балкан.

Блинкен потенцираше дека она што НАТО го работи сега е „поважно од кога и да е“.

Видовте во последните три години како НАТО истапува напред за да се справиме со предизвиците заедно.  Силно ја реафирмираме нашата поддршка за Украина која и натаму се соочува со руската агресија, истакна Блинкен .

Веднаш по министерскиот состанок на НАТО, Блинкен ќе допатува во Северна Македонија каде во рамките на Министерскиот состанок на ОБСЕ се очекува да ја потврди цврстата посветеност на САД кон ОБСЕ и нејзината основна мисија за унапредување на безбедноста, стабилноста и соработката меѓу државите, со посебен акцент на човековите права и мирното решавање. на спорови. Секретарот Блинкен, исто така, ќе ја истакне клучната улога на ОБСЕ во унапредувањето на сеопфатната безбедност во регионот и ќе и се заблагодари на Северна Македонија за нејзината лидерска улога во ОБСЕ и поддршката што ја дава заедно со сојузниците за Украина

Блинкен, кој веќе пристигна во Скопје, вечерва заедно со повеќе високи гости од другите земји членки и држави партнери на Организацијата ќе присуствува на неформалната вечера во рамките на Самитот, на која, како што дознаваме, не е поканет рускиот министер за надворешни работи. И покрај шпекулациите, најверојатно нема да дојде до средба помеѓу Блинкен и шефот на руската дипломатија.

Но затоа, на маргините на Министерскиот совет на ОБСЕ генералниот секретар на САД ќе има билатерална средба со министерот за надворешни работи и домаќин на Самитот, Бујар Османикаде, на која, според најавите, во рамките на стратешкиот дијалог ќе се разговара и за укинувањето на визите од САД за Македонија

Државниот секретар на САД, Антони Блинкен многу пати досега се покажа како голем поддржувач на евроатланстските интеграции на Северна Македонија. Во мај оваа година тој се сретна со премиерот Димитар Ковачевски и министерот за надворешни работи Бујар Османи во Вашингтон, каде ја истакна силната поддршка на САД, и важноста на пристапувањето на Северна Македонија и Регионот на Западен Балкан во ЕУ.

И тогаш, Блинкен оддаде признание и ги истакна важните придонеси и лидерство на Северна Македонија во промовирање на мирот и стабилноста на Западен Балкан и за поддршката за Украина, особено во време на претседавање со ОБСЕ. Истовремено, државниот секретарја истакна и силната билатерална соработка меѓу САД и Северна Македонија и ја истакна важноста од зајакнување на демократските институции, реформите во владеењето на правото и енергетската безбедност.

Блинкен уште еднаш ја истакна поддршката на САД за Северна Македонија во унапредувањето на заедничките демократски вредности кога при честитањето на  Денот на независноста на 8 септември ја истакна ја поддршката на Соединетите Држави за понатамошен развој на односите, просперитетот и интеграцијата на земјата во ЕУ, како и за промовирање на владеењето на правото.

„Во име на Соединетите Американски Држави, им честитам на народот на Северна Македонија што ја прославувате 32-годишнината од независноста. Соединетите Држави ја поддржуваат Северна Македонија во правењето реформи за интегрирање во Европската унија и воспоставувањето уште посилни односи со соседните европски земји. Северна Македонија направи големи чекори за да обезбеди просперитет на сите нејзини граѓани додека се соочува со глобални предизвици, и ние стоиме со вас во вашите напори да го промовирате владеењето на правото. Со нетрпение очекуваме да го зајакнеме нашето партнерство со Северна Македонија и да ги унапредиме нашите заеднички демократски вредности во годините што доаѓаат“, напиша Блинкен.

На најголемиот политичко-дипломатски настан што се случил во државава од осамостојувањето, ќе учествуваат 76 делегации од 57 земји членки и држави партнери на Организацијата.

На Министерскиот состанок се очекуваат одлуки за изборот на претседавач за 2024 година, за што на подготвителниот состанок на амбасадори на 57-те земји членки неделава во Виена е постигнат консензус тоа да биде Малта, а треба да се одлучува и за буџетот, како и за именувања за клучните позиции во институциите на ОБСЕ.

На самитот присуство потврди и високиот претставник на ЕУ за заедничка надворешна политика и безбедност Жозеп Борел, кој вчера истакна дека ќе присуствува на официјалната вечера, но потоа ќе мора брзо да се врати поради другите средби во Брисе, додека, поради  потврденото присуството на руската делегација, учеството на Самитот го откажаа министрите за надворешни работи на Украина и на балтичките земји – Естонија, Летонија и Литванија.

Извор: ЦивилМедиа

Имевме многу обиди во овој мадат во Собранието низ дијалог да дојдеме со решенија кои ќе бидат добри за граѓаните, но дијалог не подразбира блокада на работата, а тоа е она што Левица го прави, вели Снежана Калеска-Ванчева, пратеничка на СДСМ во интевју за Слободен печат.
Во интервјуто таа се осврна на работата на пратениците од овој мандат кои во изминатите четири години работат во доста невообичаени околности, почнувајќи од пандеијата , вонредните мерки и секако економската и енергетска криза кои следуваа потоа.
-Дијалогот на подразбира блокада , а тоа го прави Левицата, конкретно со носењето за Деловникот за работа за кој имаме консензус да го донесеме. Не е пријатен ниту вокабуларот кој се користи во Собранието. Не е пријатно и вознемирувачки е да се гледа како се крши опрамата, но ние одбиваме да се плашиме од сето тоа, вели Калеска-Ванчева за Слободен печат.

Извор: СлободенПечат